Υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα δόντια αυτά χρειάζεται να εξαχθούν. Οι λόγοι αυτοί μπορεί να είναι ορθοδοντικοί (πρόκληση συνωστισμού στα δόντια των προσθίων περιοχών των γνάθων), υποτροπιάζουσες φλεγμονές (περιστεφανίτιδες), πρόκληση βλαβών στους αμέσως προσθίους οδόντες τους κτλ.

Με τοπική αναισθησία προσπέλαση του υπεύθυνου δοντιού με τη βοήθεια τομής στο βλεννογόνο(ούλα) και αφαίρεσή του αφού προηγηθεί αφαίρεση οστού όταν και εφόσον κρίνεται απαραίτητο. Αποδέσμευση μετά από τοποθέτηση ραμμάτων κατά περίπτωση με τις κατάλληλες οδηγίες (αντιβίωση, παυσίπονα).

Αναμένεται λόγω της φύσης της επέμβασης περιορισμένο μετεγχειρητικό οίδημα(πρήξιμο) και ένας περιορισμός στο άνοιγμα του στόματος, τα οποία ξεπερνιούνται σε λίγες ημέρες, ενώ σπανιότερα μπορεί να παρατηρηθεί εκχύμωση(μελανιά) και ακόμα σπανιότερα υπαισθησία του κάτω φατνιακού ή του γλωσσικού νεύρου(τα οποία μεταφράζονται ως μούδιασμα στο πηγούνι και το κάτω χείλος ή την κορυφή της γλώσσας), τα οποία επίσης παρέρχονται με το πέρασμα του χρόνου και την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

Δόντια παραμελημένα τα οποία μπορεί και να είναι ενδοδοντικά θεραπευμένα (απονευρωμένα) η μη, ενοχοποιούνται για τη δημιουργία κύστεων οι οποίες μπορεί είτε να μεταπέσουν σε αποστήματα είτε να οδηγήσουν ακόμα και σε παθολογικό κάταγμα της κάτω γνάθου. Τα δόντια αυτά πρέπει η να εξάγονται είτε να υφίστανται ακρορριζεκτομή ενώ στον ίδιο χρόνο να εκπυρηνίζεται(αφαιρείται) η κύστη. Κατά την ακρορριζεκτομή εκτέμνεται το ακρότερο τριτημόριο της ρίζας το οποίο τροφοδοτεί με μικρόβια την περιοχή που φλεγμαίνει και πραγματοποιείται κατά περίπτωση ανάστροφη έμφραξη της ρίζας με βιοσυμβατά υλικά.

Οι επεμβάσεις αυτές ακολουθούνται επίσης από μετεγχειρητικό οίδημα και σπανιότερα από εκχύμωση ή και υπαισθησία γειτονικών αισθητικών νεύρων, τα οποία παρέρχονται σταδιακά.

Πρόκειται για μία διαδικασία ανώδυνη κατά την οποία υπό τοπική αναισθησία τοποθετούνται εμφυτεύματα τόσο στην άνω όσο και στην κάτω γνάθο και στα οποία μετά από το πέρασμα ενός εύλογου χρονικού διαστήματος (έτσι ώστε να επιτευχθεί η οστεοενσωμάτωση των εμφυτευμάτων)τοποθετούνται είτε στεφάνες(θήκες) είτε γέφυρες είτε ολικές οδοντοστοιχίες οι οποίες προσαρμόζονται κατάλληλα έτσι ώστε να συνδέονται σταθερά με τις κεφαλές των εμφυτευμάτων.

Απαραίτητος είναι ο πλήρης προεπεμβατικός ακτινογραφικός έλεγχος (είτε με απλή πανοραμική ακτινογραφία είτε με αξονική τομογραφία κωνικής δέσμης) έτσι ώστε να ελέγχεται η επάρκεια του οστού σε όλες τις διαστάσεις και η εγγύτητα με ευγενή ανατομικά στοιχεία όπως είναι το ιγμόρειο και το κάτω φατνιακό νεύρο. Στις περιπτώσεις που υπάρχουν περιορισμοί από τη γειτονία με τα ανατομικά αυτά μόρια, τότε πιο σύνθετες επεμβάσεις όπως η ανύψωση του εδάφους του ιγμορείου και η χρήση οστικού μοσχεύματος μπορούν να δώσουν τη λύση.

Ινώδεις χορδές επονομαζόμενες και χαλινοί μπορεί να εμποδίζουν την κινητικότητα των χειλέων (βραχείς χειλικοί χαλινοί) ή και της γλώσσας (βραχύς γλωσσικός χαλινός) έχοντας ως αποτέλεσμα την δυσκολία στην ομιλία και την φώνηση με προφανή αντίκτυπο στην ψυχοπνευματική ανάπτυξη των παιδιών αλλά και στην ψυχολογία των ενηλίκων. Παράλληλα υπερτροφία των χαλινών μπορεί να δημιουργήσει ή να επιδεινώσει περιοδοντικά προβλήματα σε κατά τα άλλα υγιή δόντια.

Με τοπική αναισθησία γίνεται διατομή των χαλινών και άρση των δημιουργούμενων-από την ύπαρξή τους-προβλημάτων.

Κατά την προσπάθεια εξαγωγής οπισθίων δοντιών της άνω γνάθου και λόγω της εγγύτητας των ριζών των οδόντων αυτών με το ιγμόρειο μπορεί να εμφανιστεί στοματοκολπική επικοινωνία(επικοινωνία δηλαδή του ιγμορείου με την στοματική κοιλότητα).

Η κατάσταση αυτή προκαλεί έντονη δυσφορία στον ασθενή και συνοδεύεται από διαφυγή υγρών από τη στοματική κοιλότητα προς τη μύτη, ενώ σε παραμελημένες περιπτώσεις δύναται να εγκατασταθεί και οδοντογενής ιγμορίτιδα.

Ανάλογα με τη βαρύτητα της περίπτωσης και κυρίως ανάλογα με το αν έχει εγκατασταθεί η όχι η προαναφερθείσα επιπλοκή, πραγματοποιείται σύγκλειση της επικοινωνίας χειρουργικά υπό τοπική αναισθησία, ενώ στην ακραία περίπτωση της εμφάνισης και της επιπλοκής πρέπει να συνδυασθεί και με αντρορρινοστομία, η οποία εξασφαλίζει τον αερισμό του ιγμορείου και άρα την ομαλή επούλωση και σύγκλειση της στοματοκολπικής επικοινωνίας, υπό γενική αναισθησία όμως σε αυτή την περίπτωση.

Ακριβώς η άρση του οδοντογενούς αιτίου και η αντρορρινοστομία είναι η αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής, η οποία είναι μία ιγμορίτιδα η οποία έχει υποτροπιάζοντα χαρακτήρα και τα συμβατικά αντιβιοτικά μαζί με τα αποσυμφορητικά σπρέϋ, δεν προσφέρουν παρά μόνο προσωρινή ανακούφιση και όχι μόνιμη λύση. Η λύση έρχεται με την εξαγωγή του υπαίτιου δοντιού ή τη σύγκλειση μίας στοματοκολπικής επικοινωνίας ή την αφαίρεση μίας κύστης ή ενός ξένου σώματος από το ιγμόρειο και την συνοδό δημιουργία ενός νέου στομίου του ιγμορείου άντρου προς την ρινική, κοιλότητα έτσι ώστε να αερίζεται και το περιεχόμενό του να παροχετεύεται επαρκώς. Η τελευταία επέμβαση αυτή ονομάζεται αντρορρινοστομία και γίνεται υπό γενική αναισθησία.

Πραγματοποιείται ανάταξη και ακινητοποίηση καταγμάτων με υλικά οστεοσύνθεσης, απαραίτητα υπό γενική αναισθησία και εξασφαλίζεται με αυτό τον τρόπο η αποκατάσταση της αισθητικής αλλά και της λειτουργικής διαταραχής που μπορεί να προκύπτει, όπως είναι η διπλωπία και η δυσκινησία της κάτω γνάθου σε κατάγματα του ζυγωματικού οστού ή του ζυγωματικού τόξου αντίστοιχα, ή η αδυναμία σιτίσεως σε κατάγματα της κάτω γνάθου κ.τ.λ.

Χειρουργική των γνάθων(είτε της άνω, είτε της κάτω, είτε και των δύο μαζί) μπορεί να θεωρηθεί απαραίτητη, πάντοτε σε συνεργασία με ειδικό ορθοδοντικό και ύστερα από κεφαλομετρική ανάλυση και μελέτη η οποία αποκαλύπτει πλην του ορθοδοντικού και σκελετικό-ορθογναθικό πρόβλημα.

Στην περίπτωση αυτή πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία οστεοτομία στην πάσχουσα(-ες) γνάθο(-ους) και ακινητοποίησή της(τους) σε νέα ορθή αισθητικά και λειτουργικά θέση, η οποία έχει προκύψει ως προϊόν της μελέτης και της συνεργασίας του στοματικού και γναθοπροσωπικού χειρουργού και του ορθοδοντικού.

Απαραίτητη στις περιπτώσεις αυτές είναι η παροχέτευση της αποστηματικής συλλογής, η αφαίρεση του αιτίου(δόντι, κύστη, απόλυμα-νεκρωτικό οστό) και η χορήγηση αντιμικροβιακής αγωγής είτε από του στόματος, είτε ενδοφλεβίως. Ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασης η παρέμβαση μπορεί να γίνει με τοπική αναισθησία σε περιβάλλον ιατρείου ή με γενική αναισθησία προφανώς σε νοσοκομειακό περιβάλλον.

Η δημιουργία λίθων δεν είναι δυστυχώς προνόμιο μόνο του ουροποιητικού συστήματος. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου λίθοι μπορούν να σηματισθούν και στους σιαλογόνους αδένες(παρωτίδα, υπογνάθιος), οπότε στην περίπτωση αυτή εκτός ότι ενοχοποιούνται για έντονο κωλικοειδές άλγος κυρίως κατά την ώρα του φαγητού(σιαλικός κωλικός) μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και στην εμφάνιση φλεγμονωδών καταστάσεων όπως αποστήματα. Είναι απαραίτητη η αφαίρεση των λίθων όπου είναι αυτό εφικτό ενώ σε περιπτώσεις που η βλάβη που έχουν δημιουργήσει στον αδένα είναι πιά μη αναστρέψιμη και η αφαίρεση με τοπική δεν είναι δυνατή, τότε η γενική αναισθησία και η μέχρι και ολική αφαίρεση του αδένα με το λίθο μαζί, θα δώσουν τη λύση.

Δυστυχώς όγκοι καλοήθεις αλλά και κακοήθεις εμφανίζονται και στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου. Απαραίτητος είναι ο λεπτομερής απεικονιστικός έλεγχος, η λήψη βιοψίας για ταυτοποίηση και η τελική επέμβαση, η βαρύτητα της οποίας εξαρτάται τόσο από τον ιστολογικό τύπο της βιοψίας όσο και από την γενική κατάσταση της υγείας του ασθενή. Από τα προηγούμενα εξαρτάται και η αναγκαιότητα γενικής ή τοπικής αναισθησίας.

Οι κροταφογναθικές διαρθρώσεις (δύο για κάθε άνθρωπο) γίνονται εστίες ενόχλησης των ασθενών είτε στα πλαίσια συστηματικών αυτοάνοσων παθήσεων όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, είτε στα πλαίσια νοσημάτων φθοράς και γήρατος όπως η οστεοαρθρίτιδα είτε ακόμα και εντοπισμένα λόγω δυσλειτουργίας(υπερκινητικότητας, εξαρθρημάτων, μετατόπισης του διάρθριου δίσκου κ.τ.λ.), επηρεάζοντας έτσι αρνητικά και καθοριστικά την καθημερινότητά τους.

Φαρμακευτικές ή και παρεμβατικές τεχνικές παρουσιάζουν ικανοποιητικά αποτελέσματα στον έλεγχο των ενοχλημάτων των ασθενών και στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους.